میگرن سردرد عروقی است كه در اثر انقباض شدید رگ های خونی مغز عارض می شود.

میگرن با دو نوع میگرن معمولی و كلاسیك شناخته می شود. میگرن معمولاً به آرامی رخ می دهد و با دردهای تپنده ممكن است مدت 2 تا 72 ساعت به طول بیانجامد. درد بسیار شدید و اغلب در شقیقه یا پشت یك گوش متمركز است كه متناوباً از پشت سر شروع و به یك قسمت كامل سر پخش شود. میگرن معمولی با تهوع، استفراغ، تاری یا اختلال در دید، سوزش و بی حسی در دست ها و پاها همراه بوده و ممكن است تا 18 ساعت ادامه یابد.

درد میگرن در كودكان ممكن است به صورت سردرد ظاهر نشود و باعلائمی چون قولنج یا گاز معده، دردهای شكمی دوره ای، استفراغ و گیجی همراه باشد.

میگرن كلاسیك شبیه میگرن معمولی است با علائم شدیدتر كه می تواند شامل اختلال در گفتار، ضعف و ناراحتی در بینایی مانند ستارگان درخشان یا جرقه زدن در چشم احساس شود و یا اشكال هندسی كه از جلو چشم می گذرند.

شایع ترین علائم در میگرن كلاسیك، اختلال در دید است و ممكن است از چند ثانیه تا چند ساعت ادامه یابد و سپس ناپدید شود. میگرن ممكن است برای هر فرد یك بار در هفته و یك یا دو بار در سال اتفاق بیفتد و اغلب به صورت مورثی به افراد دیگر انتقال می یابد.

مهمترین عامل بروز میگرن در زنان ممكن است تغییر یا نوسان در میزان هورمون استروژن باشد كه عموماً در سیكل عادات ماهانه، وقتی مقدار آن پایین می آید سردرد شروع می شود. میگرن معمولاً بین سنین 20 تا 30 سال اتفاق می افتد كه به مرور زمان و با بالا رفتن سن بهبود می یابد.

كودكان نیز دچار میگرن می شوند با این تفاوت كه در آنها درد كانون مشخصی ندارد و پخش می شود. میگرن در كودكان ممكن است به صورت سردرد ظاهر نشود و با علائمی چون قولنج یا گاز معده، دردهای شكمی دوره ای، استفراغ و گیجی همراه باشد.

عوامل متعددی در بروز میگرن در افراد مستعد دخیل هستند از جمله:

آلرژی ها، یبوست، استرس ، اختلال كاركرد كبد، بی خوابی مفرط و خواب زیاد، تغییرات احساسی، تغییرات هورمونی، نور شدید، نورهای برق آسا، بی حركتی بدن، تغییر فشار هوا، مشكلات دهان و دندان و لثه.

كم شدن قندخون در میگرن نقش بسزایی دارد. تحقیقات نشان داده است كه میزان قندخون در طول حملات میگرنی در سطح پایین قرارداد كه باعث شدت درد می شود. استعمال دخانیات به سبب داشتن نیكوتین و مونو اكسیدكربن موجود در دود سیگار در ایجاد سردرد مؤثر است.

غذاهای گوناگونی نیز ممكن است به افزایش درد منجر شوند مانند: شكلات، مركبات، نوشابه های الكلی، غذاهای مانده و نمك اندود شده، ترشی ها و مواد مخمر.

گیاهانی كه خواص دارویی دارند می توانند برای مبارزه با این درد مفید باشند. از جمله:

1- عصاره شیرین بیان كه موجب بالا رفتن انرژی شده و با كمك به از بین رفتن علائم آلرژی، باعث كاهش درد می شود.

هشدار: روزانه و به طور مرتب بیش از 7 روز مصرف نشود. افراد دارای فشارخون مطلقاً مصرف نكنند.

2- گل گاو زبان باعث تخفیف درد می شود.

3- مواد مفید دیگر در معالجه میگرن از قبیل بابونه ، نعناكوهی، اكلیل كوهی ، سنبل الطیب ، پوست درخت بید، افسنطین (در زمان حاملگی و به مدت زیاد مصرف نشود) هستند.

بالا بردن درجه حرارت دست ها می تواند از سردرد جلوگیری كرده و حمله را متوقف سازد. یك حمام آب داغ هم می تواند مفید باشد

توصیه ها

1- رژیم غذایی را انتخاب كنید كه كم حجم و از نظر كربوهیدرات ها ساده و با پروتئین بالا باشد.

2- مغز بادام، شیره بادام، آب تره، شاهی، جعفری، رازیانه، سیر، گیلاس، آناناس تازه را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

3- غذاهای حاوی آمینواسیدتیرامین را كه شامل گوشت های مانده (كهنه ـ نمك اندود شده) انبه، موز، كلم، كنسرو ماهی، مواد لبنی، بادمجان، گوجه فرنگی، سیب زمینی، تمشك، آلو قرمز، مخمرها هستند و همین طور نوشابه های الكلی، شكلات، آسپرین و غذاهای چاشنی دار (ادویه جات) را از رژیم غذایی حذف كنید.

4- از خوردن نمك، غلات، گوشت زیاد، نان، حبوبات، غذاهای چرب و سرخ شده بپرهیزید.

5- غذا را به مقدار كم و با كیفیت بالا مصرف كنید. بین وعده های غذا اگر ضرورت دارد غذای مختصر مغذی برای كمك به تثبیت قندخون استفاده نمایید و هیچ وعده غذایی را حذف نكنید.

6- با دندان پزشك خود برای معالجه هرگونه مشكل دهان و دندان ، لثه، عفونت یا هر مسئله دیگر مشورت كنید.

7- نوشیدن قهوه را برای معالجه میگرن امتحان كنید. هنگام بروز هر علامت برای شروع حمله میگرنی 1 یا 2 فنجان قهوه غلیظ نوشیده، سپس به یك اتاق تاریك بروید و در سكوت مطلق استراحت كنید. برای این كه این نوع معالجه مؤثر واقع شود هیچگاه موادی كه حاوی كافئین است مصرف نكنید.اگر دارویی برای این كار مصرف می كنید حتماً با تجویز دكتر باشد.

8- از كشیدن سیگار و نشستن در محیط آلوده به دود سیگار جداً خودداری كنید.

هنگام بروز هر علامت برای شروع حمله میگرنی 1 یا 2 فنجان قهوه غلیظ بنوشید، سپس به یك اتاق تاریك بروید و در سكوت مطلق استراحت كنید. برای این كه این نوع معالجه مؤثر واقع شود هیچگاه موادی كه حاوی كافئین است مصرف نكنید. اگر دارویی برای این كار مصرف می كنید حتماً با تجویز دكتر باشد.
ملاحظات

1- استفاده مكرر از مسكن های موجود ممكن است احتمال حملات میگرن را افزایش دهد.

2- طبق مطالعات گزارش شده وقتی غذاهای آلرژی زا از برنامه غذایی مبتلایان به میگرن حذف شد، 93 درصد آنها تسكین یافتند.

3- دردهای میگرنی در زنان ممكن است به علت تغییرات هورمونی در طول سیكل عادت ماهانه باشد و بعد از اتمام دوره معمولاً به تدریج كاهش می یابد.

4ـ سرد شدن دست ها و كم شدن درجه حرارت قبل از حمله میگرنی علامت هشدار انقباض رگ های خونی و شروع درد است.

بالا بردن درجه حرارت دست ها می تواند از سردرد جلوگیری كرده و حمله را متوقف سازد. یك حمام آب داغ هم می تواند مفید باشد.

5ـ موسیقی می تواند كمك مؤثری در كاهش درد میگرنی باشد.

6ـ بسیاری از مبتلایان به میگرن به این نتیجه رسیدند كه به طور مرتب و دائمی از مسكن های موجود استفاده كنند. ابتدا درد به دارو جواب می دهد ولی پس از مدتی دوباره برمی گردد و شخص را وادار به مصرف بیشتر دارو می كند.

هرچه مقدار دارو بیشتر می شود درد شدیدتر می گردد. اگر فكر می كنید سردرد شما نیاز به دارو دارد حتماً با تجویز این كار را انجام دهید.

7- طبق یك مطالعه در یكی از دانشگاه های انگلیس بر روی افرادی كه از گل گاوزبان استفاده كردند مشخص شد كه آنها به طور متوسط 24درصد كمتر از افرادی كه از این گیاه استفاده نكردند دچار حملات میگرنی شدند و استفراغ آنها نیز- بدون هیچ گونه عوارض جانبی- كاهش پیدا كرد.

8ـ دارویی كه به طور معمول توسط پزشكان تجویز می شود آرگوتامین است كه می تواند اعتیادآور باشد و نباید بیشتر از 2 روز در هفته مصرف شود. داروی دیگر سوماتریپ تان (IMITREN) كه برای حمله های میگرنی شدید استفاده می شود كه باعث بالا بردن سروتونین در مغز می شود. طبق مطالعات كلینیكی 82 درصد افرادی كه از این دارو استفاده می كنند در طول 2 ساعت وضعیت بهتری پیدا می كنند. این دارو به صورت تزریقی مصرف شده و دارای عوارض جانبی گیجی، خواب آلودگی، بی قراری و نگرانی است كه برای همه افراد مناسب نیست زیرا باعث انقباض شریانی می شود. افرادی كه ناراحتی های قلبی دارند باید از مصرف این دارو خودداری كنند و همین طور ممكن است باعث بالا رفتن فشارخون شود و برای افرادی كه از فشارخون رنج می برند تجویز نمی شود.

9ـ از داروهای دیگری كه گاهی تجویز می شود آمی تریپ تیلین، دیازپام، و پروپرانولول است كه بیشتر برای پیشگیری استفاده می شود تا درمان.

اطلاعات اولیه

از لحاظ آناتومی در معده 4 ناحیه قابل تشخیص می‌باشد. کاردیا (Cardia) در محل اتصال به مری ، فوندوس (fudus) یا طاق معده ، تنه معده (Body) و پیلور (Pylorus) یا باب‌المعده که در محل اتصال معده به دوازدهه قرار دارد. حجم معده در حدود 1.5 - 1 لیتر می‌باشد که در برخی افراد تا 4 لیتر هم افزایش می‌یابد. مخاط معده دارای چینهایی طولی است که صاف شدن این چینها به انبساط معده کمک می‌کند.

هنگامی که غذا بلعیده می‌شود، از راه مری داخل معده می‌شود و برای مدتی در آنجا باقی می‌ماند. غذا از زمانی که در معده است در معرض فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی هضم کننده‌های معده از جمله حرکات معده و اسید و آنزیمها قرار می‌گیرد. هنگامی که محتویات معده به صورت یک مایع نسبتا غلیظ درآمد، غذا وارد دوازدهه می‌شود.

دیواره معده

مشخصات بافت شناسی لایه‌های چهارگانه دیواره معده به شرح زیر می‌باشد.

طبقه مخاطی

سلولهای پوششی مخاط معده از نوع منشوری ساده است که با فرو رفتن در عمق آستر ، چاله‌های معدی را بوجود می‌آورند. ترشحات غدد گاستریک به عمق این چاله‌ها تخلیه و سپس به سطح معده می‌رسد. سلولهای پوششی مخاط موکوس خنثی ترشح می‌کند. موکوس مترشحه بوسیله سلولهای پوششی لایه ضخیمی را در سطح سلولها تشکیل داده و آنها را از اثرات اسید معده محافظت می‌کند.

آستر مخاط

بافت همبند شلی است حاوی الیاف کلاژن و رتیکولر ، سلولهای لنفاوی و رشته‌های عضلانی صاف منشعب از عضلات مخاطی. غدد لوله‌ای ساده یا منشعب معدی نیز در آستر قرار دارند. عضلات مخاطی ، عمقیترین لایه مخاط می‌باشند که از عضلات صاف حلقوی در داخل و عضلات صاف طولی در خارج تشکیل شده‌اند.

طبقه زیر مخاط

در معده بافت همبند فیبر و الاستیکی است شبیه لایه زیر مخاط سایر نواحی لوله گوارش که با پیشروی در زیر طبقه مخاطی باعث پیدایش چینهای طولی می‌شود.

طبقه عضلانی

در معده متفاوت از سایر قسمت های لوله گوارش بوده و از سه لایه عضلانی به صورت مورب در داخل ، حلقوی در وسط و طولی در خارج تشکیل شده است. عضلات حلقوی در ناحیه پیلور ضخیم شده و اسفنکتر پیلوریک را بوجود می‌آورد. سطح خارجی معده توسط سروز یا به عبارت دیگر ، لایه احشایی صفاق پوشیده شده است.

غدد معدی

غدد معدی در نایحه کاردیا و پیلور از نوع موکوسی هستند که ترشحات خود را به عمق چاله‌ها می‌ریزند. علاوه بر سلولهای موکوسی ، تعدادی سلول متمایز نشده و سلولهای APUD ترشح کننده گاسترین نیز در دیواره این غدد دیده می‌شود. قسمت نزدیک به چاله را گردن غده ، انتهای نزدیک به عضلات مخاطی را قاعده و حد فاصل این دو ناحیه را تنه غده می‌نامند. سلولهای مختلفی که در قسمتهای سه‌گانه غدد معدی یافت می‌شوند، عمل ترشح مواد و آنزیمهای مختلف را برای هضم مواد غذایی را انجام می‌دهند.

انواع سلولهای موجود در غده‌های معده

سلولهای موکوس گردن

سلولهایی هستند با شکل نامنظم که در حد فاصل سلولهای جداری یا مرز نشین فشرده شده‌اند و با رنگ‌آمیزی به سختی از سلولهای اصلی قابل تشخیص هستند. موکوس مترشحه از این سلولها اسیدی است و از موکوس مترشحه از سلولهای سطحی که خنثی می‌باشد، متفاوت است.

سلولهای متمایز نشده

این سلولها به عنوان سلولهای ریشه‌ای در اثر تکثیر و تمایز همه سلولهای پوششی معده شامل سلولهای موکوسی ، جداری ، انترو اندوکرین و اصلی را جایگزین می‌کنند. فعالیت این سلولها در ضمن آسیبهای اپیتلیال افزایش یافته و به التیام سریع زخم کمک می‌کند. در شرایط عادی سلولهای پوششی معده هر 4 - 3 روز تجدید می‌گردند.

سلولهای اصلی

این سلولها در تنه و قاعده غدد یافت می‌شوند. این سلولها دارای سیتوپلاسم بازوفیل بوده و دارای شبکه آندوپلاسمی خشن هستند که مشخصه سلولهای پروتئین ساز است. این سلولها ، آنزیمهای پپسین (برای تجزیه پروتئینها)، لیپاز (برای تجزیه چربیها) و رنین (برای انعقاد شیر) را سنتز و ترشح می‌کنند.

سلولهای کناری یا مرز نشین

سلولهای اسیدوفیل هستند که در تمام قسمتهای غدد معدی یافت می‌شوند. این سلولها حاوی تعداد زیادی میتوکندری هستند. سطح سلولها دارای فرورفتگی عمیق و حاوی میکرویلیهای بلند هستند. سلولهای کناری مسئول ترشح اسید معده هستند. میزان ترشح اسید معده توسط اعصاب کولینرژیک ، هورمون گاسترین و هیستامین تحریک می‌گردد. این سلولها فاکتور داخلی معده را ترشح می‌کنند که باعث جذب ویتامین B₁₂ می‌شود. در صورت عدم ترشح این فاکتور، جذب ویتامین B₁₂ مختل شده و سنتز هموگلوبین صورت نمی‌گیرد و یک نوع کم خونی بوجود می‌آید.

سلولهای انترو اندوکرین

ترشحات این سلولها از سطح قاعده‌ای به رگهای خونی منتقل می‌شود. این سلولها در فوندوس معده ، سروتونین را برای تحریک عضلات جدار معده و روده و در پیلور ، گاسترین را برای تحریک ترشح سلولهای کناری ترشح می‌کنند.

اعمال و وظایف معده

معده ارگانی است برای تجمع و هضم اولیه مواد غذایی خورده شده. مواد غذایی در معده 4 - 3 ساعت توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا به یک لیتر می‌رسد، مخلوط شده و کیموس نامیده می‌شود. ضمن تشکیل کیموس معدی ، اسفنکتر کاردیا مانع از برگشت محتویات معده به مری می‌شود. پس از آماده شدن کیموس معدی ، تحت تاثیر PH اسیدی آن اسفنکتر پیلوریک باز شده و موجب تخلیه محتویات معده به دوازدهه می‌گردد. به علت اسیدی بودن محتویات معده بروز زخمهای مخاطی در دوازدهه شایع است. از دیگر وظایف معده ترشح آنزیمهای گوارشی ، اسید معده و فاکتور ضد کم خونی است.

بیماریهای معده:

زخم معده

به معنی آسیب سلولهای پوششی معده است که اسید معده از آن طریق به بافتهای عمقی نفوذ کرده و باعث زخم شدن معده می‌شود. یکی از علایم زخم معده ، وجود خون در مدفوع است. یکی از راههای درمان زخم معده ، برداشتن قسمت آسیب دیده معده است.

التهاب یا تورم معده

به التهاب معده ، گاستریت هم گفته می‌شود. التهاب ممکن است در اثر مسمومیت بوجود بیاید. علایم التهاب معده ، دل درد ، استفراغ و اسهال و گاهی تب است.

سرطان معده

علت سرطان معده معلوم نیست. پولیپ خوش‌خیم معده و زخم مزمن و طولانی ممکن است به سرطان معده تبدیل گردد. مطمئنترین طریقه تشخیص سرطان معده عکسبرداری و تنها معالجه آن عمل جراحی است.

بیماری گربه در انسان

بیماری توکسوپلاسموز ممکن است مثل ویروس ایدز، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند. توکسوپلاسموز ژنتیکی بسیار جدی‌تر از نوع غیرارثی آن است و وقتی اتفاق می‌افتد که خانم باردار در طول دوره بارداری دچار این عفونت می‌شود و ممکن است عوارض جدی مانند نابینایی و مشکلات مغزی برای کودک به دنبال داشته باشد.

در سال‌های اخیر به دلیل اهمیت زیادی که مادران باردار برای سلامت جنین و نوزادشان قائل می‌شوند، آزمایش سلامت جنین اهمیت یافته است. یکی از این آزمایش‌ها سنجش وجود انگل توکسوپلاسما در بدن مادر است.

میزبان اصلی انگل توکسوپلاسما ـ که یک تک یاخته کوچک درون سلولی است ـ گربه خانگی است و به همین دلیل به بیماری توکسو پلاسموزیس، عنوان بیماری گربه داده اند.

خطر اصلی این بیماری، انتقال از مادر به جنین است که می تواند باعث ناهنجاری های مختلف چشمی و مغزی در نوزاد شود.

قسمت اصلی زندگی انگل ـ که دوره جنسی انگل و ایجاد تخم است ـ در بدن گربه صورت می گیرد. سپس تخم ها از مدفوع گربه دفع می شوند و به میزبان واسط می رسند.

گربه آلوده هر روز صد میلیون انگل را دفع می کند که در شرایط مساعد تا سال ها در خاک زنده می ماند.

انسان ها از طریق خوردن موادغذایی آلوده به مدفوع گربه یا خوردن گوشت دام مثل گوسفند که قبلا تخم های انگل را خورده و انگل در ماهیچه یا مغز دام کیست تشکیل داده، به این بیماری مبتلا می شوند.

در افراد عادی که ایمنی کاملی دارند، عفونت توکسوپلاسما بی علامت و محدود است و تا زمانی که ایمنی بدن مخدوش نشده باشد، مشکلی برایشان ایجاد نمی شود.

در افرادی که دچار نقص ایمنی می شوند، مثل بیماران مبتلا به ایدز یا کسانی که به خاطر سرطان شیمی درمانی می شوند، انگل موجود در بدن دوباره فعال می شود و ایجاد عفونت شدید می کند.

این عفونت به صورت التهاب مغز یا انسفالیت که با تشنج، کاهش سطح هوشیاری و سردرد شدید تظاهر می یابد، خود را نشان می دهد و بسیار شدید و خطرناک است.

مهم ترین نوع عفونت انسان ها با انگل توکسوپلاسما، عفونت مادران باردار است. اگر در فاصله شش ماه قبل از بارداری، خانمی آلوده به انگل توکسوپلاسما شود و بیماری بهبود یابد، دیگر مستعد دریافت عفونت در دوران بارداری نیست و به این ترتیب هیچ خطری نوزاد را تهدید نمی کند.

آنچه باعث خطر می شود، کسب عفونت مادر در دوره بارداری است که باعث سرایت انگل به نوزاد می شود. در مجموع یک سوم مادرانی که در دوران بارداری مبتلا به توکسوپلاسما می شوند، باعث عفونت جنین خواهند شد. عفونت مادر در چند ماه قبل از لقاح نیز سرایت به جنین را محتمل خواهد کرد.

جنین هایی که مادرشان اوایل بارداری دچار عفونت می شود، بیماری خیلی شدید مغزی و چشمی خواهند داشت و بسیاری از آنان قبل از تولد می میرند، ولی جنین هایی که در ماه های آخر بارداری مادرشان آلوده شده عموما سالم به دنیا می آیند و البته ممکن است دچار مشکلات ذهنی، تشنج و بیماری مغزی شوند.

از آنجا که بیشتر عفونت های مادران باردار مبتلا به توکسوپلاسما بدون علامت است، فقط انجام آزمایش در دوره بارداری احتمال ابتلای جنین را مشخص می کند و در صورت آلودگی نوزاد، اگر درمان بموقع صورت پذیرد و نوزاد آلوده تحت درمان دارویی با داروهای پریماکین، سولفودیازین و داروی جدید اسپیرامایسین قرار گیرد، مشکلاتی که ذکر شده برطرف می شود و نوزاد زندگی سالمی پیش رو خواهد داشت.

عوارض چشمی

توکسوپلاسموز ممکن است به چشم‌ها برسد. در این صورت به آن توکسوپلاسموز چشمی می‌گویند. در این موارد انگل توکسوپلاسموز در شبکیه قرار می‌گیرد و ممکن است سال‌ها بدون فعالیت باشد و به محض فعال شدن، به صورت زخم‌های چشم همراه التهاب، خود را نشان می‌دهد. توکسوپلاسموز چشمی ممکن است عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

 
-کاهش نسبی دید یک چشم

ـ تغییر جهت دید یک چشم

ـ تیرگی عدسی چشم

ـ آتروفی چشم (کاهش سلول‌ها و بافت چشم شامل اعصاب چشم که باعث اتصال چشم به مغز می‌شود)

آنتی‌بیوتیک و استروئیدها برای درمان این زخم‌ها و جلوگیری از گسترش آنها تجویز می‌شود.

راه‌های پیشگیری

برای جلوگیری از توکسوپلاسموز رعایت موارد زیر ضروری است:

ـ هنگام باغبانی از دستکش استفاده کنید و پس از اتمام کار، دست خود را با صابون و آب ولرم بشویید.

ـ گوشت خام یا نیم‌پز استفاده نکنید. بخصوص گوشت بره را کاملا بپزید و از تست کردن گوشت قبل از پختن خودداری کنید.

ـ پس از پاک و خرد کردن گوشت، دست‌ها و تمام وسایل مورد استفاده را با دقت بشویید.

ـ سبزی و میوه‌ها را قبل از مصرف بدقت شست‌وشو دهید.

ـ از مصرف شیر و محصولات لبنی که پاستوریزه نیستند، خودداری کنید.

ـ به گربه‌های ولگرد دست نزنید.

ـ به گربه تحت مراقبت خود به جای گوشت خام، گوشت پخته یا کنسروی بدهید.

ـ خانم‌ها‌ی بارداری که در روستاها زندگی می‌کنند بهتر است در دوران بارداری از دست زدن به گوسفندان و بره‌های آنها خودداری کنند.

چگونگی درمان

در بیشتر موارد توکسوپلاسموز به درمان نیاز ندارد، اما درمان دارویی فقط در مواردی که علائم بیماری شدید است بخصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، لازم است.

خانم‌های بارداری که برای اولین بار به این عفونت مبتلا می‌شوند بهتر است آنتی‌بیوتیک استفاده کنند تا از انتقال عفونت به جنین جلوگیری شود.

در مواردی که توکسوپلاسموز، خفیف و بدون علائم جدی باشد به درمان دارویی نیاز نیست و علائم خودبه‌خود بهبود می‌یابد. در صورت تشخیص پزشک مبنی بر تجویز دارو، فرد سه تا شش هفته آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کند.

تشخیص بیماری در خانم‌های باردار

در خانم‌های باردار که مبتلا به توکسوپلاسموز می‌شوند انجام آزمایش‌های زیر انتقال عفونت به جنین را مشخص می‌کند:

آمنیوسنتز: در این روش که معمولا 15 هفته پس از بارداری انجام می‌شود، پزشک به وسیله یک سوزن نازک مقداری از مایع اطراف جنین را خارج می‌کند و برای تشخیص عفونت به آزمایشگاه می‌فرستد.

سونوگرافی: در این روش از طریق امواج فراصوت می‌توان از سلامت جنین آگاه شد. البته در مواردی که توکسوپلاسموز هیچ‌گونه علامتی ندارد، با وجود سالم بودن سونوگرافی، برای اطمینان از سلامت نوزاد باید آزمایش‌های لازم پس از تولد نوزاد انجام شود.

آیا هیچ وقت احساسی شبیه به این داشته اید که از خواب بیدار شده باشید ولی نتوانید حرکت کنید؟ یا احساس ترس کرده باشید اما نتوانسته باشید درخواست کمک کنید؟ این حالت فلج خواب(Sleep Paralysis) نامیده می شود. در فلج خواب ممکن است وحشت زده و هراسان شوید، به خصوص چیزهایی را بشنوید یا ببینید که واقعا آنجا نیستند. فلج خواب ممکن است فقط یک بار برایتان اتفاق بیفتد یا ممکن است مکررا دچار آن شوید – حتی چند بار در یک شب.

آیا فلج خواب، نشانه ای از یک مشکل مهم است؟

محققان خواب به این نتیجه رسیده اند که که در بیشتر موارد، فلج خواب، نشانه ای است از این که، بدن شما، حرکت یکنواختی (smoothly)، از آغاز تا انتهای مراحل خواب ندارد. به ندرت، فلج خواب، به مشکلات اساسی روانی عمیق مربوط می شود.

در طول قرنها، نشانه های فلج خواب را به روشهای مختلف توصیف کرده اند. تقریبا هر فرهنگی در طول تاریخ، داستانهایی در مورد سایه افکندن موجودات شر که باعث وحشت انسانهای درمانده در شب می شوند، داشته اند. مردم از مدتها پیش، به دنبال توضیحاتی برای این فلج مرموز همراه با احساس ترس که موقع خواب رخ می دهد، بوده اند.

فلج خواب چیست؟

فلج خواب احساسی است که شخص آگاه و هوشیار است اما قادر به حرکت نیست. زمانی اتفاق می افتد که شخص بین مراحل خواب و بیداری گذر می کند. در طول این انتقال، شما ممکن است برای چند ثانیه تا چند دقیقه قادر به حرکت یا صحبت نباشید. عده ای از مردم ممکن است فشاری را احساس کنند یا احساس خفگی کنند. فلج خواب، ممکن است همراه سایر اختلالات خواب مثل Narcolepsy باشد.

معمولا چه موقع فلج خواب اتفاق می افتد؟

فلج خواب معمولا در یکی از این دو زمان اتفاق می افتد: اگر زمانی که شما می خواهید بخوابید رخ دهد Hypnagogic نامیده می شود. اگر زمانی که می خواهید بیدار شوید اتفاق بیفتد، Hypnopompic نامیده می شود.

در فلج خواب Hypnagogic چه اتفاقی می افتد؟

هنگامی که شما می خواهید بخوابید، بدن شما به آرامی شل (Relax) می شود. معمولا آگاهی شما نیز کم می شود بنابراین متوجه تغییر نمی شوید. اگرچه، اگر زمانی که می خواهید بخوابید، هوشیار باقی بمانید یا هوشیار شوید، ممکن است متوجه شوید که نمی توانید صحبت یا حرکت کنید.

در فلج خواب Hypnopompic چه اتفاقی می افتد؟

در طول خواب، بدن شما بین مرحله ی خواب با حرکت سریع چشم (REM) و حالت مخالف آن یعنی NREM در حال تناوب است. یک دوره خواب REM و NREM حدود ۹۰ دقیقه به طول می انجامد. اول، مرحله ی خواب NREM، رخ می دهد و تا ۷۵ درصد از کل زمان خواب را تشکیل می دهد. در طول این مرحله، بدن شل می شود و  خودش را بازیابی می کند. در انتهای این مرحله، خواب به مرحله ی REM منتقل می شود. چشمهای شما به سرعت حرکت می کند و رویاها اتفاق  می افتند، اما بقیه ی بدن شما، بسیار شل باقی می ماند. ماهیچه های شما در طول مرحله ی REM به صورت “خاموش (Turned off)” هستند. اگر شما قبل از اینکه دوره ی REM به پایان برسد هوشیار شوید، ممکن است متوجه شوید که نمی توانید صحبت یا حرکت کنید.

چه کسانی دچار فلج خواب می شوند؟

از هر ۱۰ نفر حداکثر ۴ نفر فلج خواب را تجربه کرده اند.  این حالت رایج، اغلب برای اولین بار در سنین نوجوانی تجربه می شود اما مردها و زنها از هر گروه سنی می توانند به آن دچار شوند. عواملی مانند کمبود خواب، تغییر در برنامه ی خواب، استرس یا اختلالات دو قطبی، سایر اختلالات خواب مثل narcolepsy، استفاده از برخی داروها، سوء مصرف مواد، ممکن است با فلج خواب مرتبط باشند.

یکی از بخش هایی که در “یک اشاره” با توجه به معلومات و توانایی خودمان به آن خواهیم پرداخت، بررسی و تحقیق و به اشتراک گذاشتن دانسته ها در خصوص بیماری های نادر است.

سندروم پروتئوس، وضعیتی نادر است که مشخصه ی آن رشد بیش از اندازه ی استخوانها، پوست و سایر بافتهاست. ارگانها و بافتهای تحت تاثیر بیماری، در مقایسه با بقیه ی بدن، خارج از تناسب رشد می کنند. این رشد بیش از اندازه گاهی، نامتقارن است. به این معنی که تاثیر آن بر سمت راست و چپ بدن متفاوت است. نوزادهای مبتلا به سندروم پروتئوس، فاقد نشانه های بیماری هستند یا علایم اندکی را بروز می دهند. اولین نشانه های رشد بیش از اندازه، در سنین ۶ تا ۱۸ ماهگی آشکار می شود و با افزایش سن، شدیدتر می شود.

یکی از موردهایی که پیشنهاد می شود که به سندروم پروتئوس مبتلا بوده، «جوزف مریک» می باشد که در سال ۱۸۶۲ در لیستر انگلستان به دنیا آمد و در سال ۱۸۹۰ زمانی که [مثل افراد عادی] دراز کشید به علت وزن زیاد سرش، دچار کمبود اکسیژن و خفگی (Asphyxia) شد و در گذشت.

الگوهای رشد بیش از اندازه، در افراد مبتلا به سندروم پروتئوس بسیار متفاوت است اما می تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. استخوانهای اندامها، جمجمه و ستون مهره ها قسمتهایی هستند که معمولا درگیر می شوند. به علاوه، می تواند باعث ایجاد زخم های پوستی و ضخیم شدن پوست کف پاها شود. سندروم پروتئوس همچنین می تواند باعث رشد غیر طبیعی رگهای خونی (بافت عروقی) و چربی (بافت چربی) شود.

برخی افراد مبتلا به سندروم پروتئوس، اختلالات نورولوژیکی شامل ناتوانی ذهنی، حمله ی مغزی (Seizure) و کاهش دید دارند همچنین ممکن است افراد مبتلا، ویژگی هایی مشخص در صورت خود داشته باشند. ویژگی های چون: صورت کشیده و بلند (Long)، رو به پایین بودن شیارهای گوشه ی چشم ها، پل بینی کوتاه (Low bridge) به همراه سوراخ های بینی پهن، دهان باز.

به دلایلی که هنوز مشخص نیست، افراد مبتلایی که نشانه های نورولوژیکی دارند نسبت به افرادی که نشانه های نورولوژیکی ندارند، احتمال بیشتری دارد که ویژگی های مشخص مرتبط با صورت را بروز دهند. ارتباط بین علایم و نشانه ها با رشد غیر طبیعی، هنوز مشخص نیست.

سندروم پروتئوس، وضعیتی نادر است که شیوع  آن کمتر از ۱ در هر ۱ میلیون نفر در سراسر جهان می باشد و به علت جهش در ژن AKT1 ایجاد می شود. این تغییر ژنتیکی از والدین به ارث نمی رسد؛ این جهش، به صورت تصادفی در طول مراحل اولیه ی تکامل، قبل از تولد، ایجاد می شود. زمانی که سلول ها به رشد و تقسیم خود ادامه می دهند، تعدادی ار سلول ها دارای جهش و تعدادی دیگر فاقد جهش خواهند بود. به این مخلوط حاصل از سلول های دارای جهش و فاقد جهش زنتیکی، موزاییسم گفته می شود.

ژن AKT1 به تنظیم رشد سلول و تقسیم سلول و مرگ سلول کمک می کند. یک جهش در این ژن، توانایی سلول برای تنظیم رشدش را مختل می کند و به سلول اجازه می دهد تا به صورت غیر طبیعی رشد کند و تقسیم شود.

پروزوپاگنوزیا (Prosopagnosia)، اختلالی عصب شناختی است که مشخصه ی آن ناتوانی در شناسایی چهره هاست. واژه ی Prosopagnosia از ۲ جز تشکیل شده است که در زبان لاتین، «Prosopon» به معنی “صورت” و «Agnosia» به معنی “عدم شناخت” می باشد. بسته به درجه ی اختلال، تعدادی از افراد مبتلا به پروزوپاگنوزیا، ممکن است فقط در شناسایی چهره ای آشنا مشکل داشته باشند. عده ای دیگر از تفکیک قایل شدن بین چهره های ناشناس، ناتوان خواهند بود و عده ای دیگر ممکن است حتی قادر به تمیز دادن چهره ی افراد از اشیا نباشند. تعدادی از افراد مبتلا به این اختلال، قادر به شناسایی چهره ی خودشان نیستند.

پروزوپاگنوزیا، با اختلال حافظه، از دست دادن حافظه، اختلال در دید یا ناتوانی در یادگیری مرتبط نیست. تصور می شود که علت آن، وجود ناهنجاری، آسیب یا اختلال در چین دوکی شکل (Fusiform gyrus) سمت راست مغز، می باشد. به نظر می رسد چین دوکی شکل مغز، هماهنگ کردن سیستم های عصبی که در ادراک چهره و حافظه نقش دارند را بر عهده دارد. پروزوپاگنوزیا، می تواند به علت سکته ی مغزی، آسیب های تروماتیک مغزی یا بیماری های تخریب کننده ی اعصاب، ایجاد شود. در برخی موارد، این بیماری، مادرزادی است و در بدو تولد، بدون هیچ گونه آسیب مغزی، وجود دارد. پروزوپاگنوزیای مادرزادی، احتمالا به علت حذف یا جهش ژنتیکی به وجود می آید.

درجه هایی از پروزوپاگنوزیا، غالبا در کودکان مبتلا به اوتیسم یا سندروم آسپرژر وجود دارد و ممکن است علت اختلال در تکامل اجتماعی آنها باشد.

پروزوپاگنوزیا می تواند از لحاظ اجتماعی، فلج کننده باشد. اشخاص مبتلا به این اختلال، غالب اوقات در شناسایی چهره ی افراد خانواده و دوستان نزدیک خود مشکل دارند. آنها غالبا از راه های دیگری مانند صدای افراد، لباس یا نشانه های ظاهری منحصر به فرد، برای شناسایی افراد استفاده می کنند اما اینها، نمی توانند به اندازه ی شناسایی چهره، موثر باشند. کودکان مبتلا به پروزوپاگنوزیای مادرزادی، با این ناتوانی به دنیا می آیند و هیچ فرصتی برای شناخت چهره ها ندارند.

GBS بیماری‌ای است که موجب می‌شود سیستم ایمنی بدن، اعصاب محیطی را هدف قرار دهد. ضعف و بی‌حسی انگشتان دست و پا از اولین علائم و نشانه‌های بیماری است، اما با گذشت زمان تشدید شده و موجب ایجاد اختلال در عملکرد اعضا و اندام‌های بدن می‌شود. در مواردی که بیماری شدید باشد لازم است فرد بستری شده و تحت درمان قرار گیرد. علت ابتلا به این بیماری ناشناخته است، اما اغلب پس از ابتلا به یک بیماری عفونی مانند عفونت‌ها ویروسی تنفسی یا آنفلوآنزا یا عفونت های ویروسی دستگاه گوارش، فرد به این بیماری مبتلا می‌شود.

راهکار درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما تجویز برخی داروها می‌تواند موجب کاهش علائم و دوره بیماری شود. بیشتر بیماران مبتلا به سندرم GBS پس از گذشت دوره بیماری بهبود پیدا می‌کنند، اما ممکن است مجبور باشند مدت زمانی طولانی با علائمی مانند خستگی، ضعف و بی‌حسی دست و پنجه نرم کنند. علاوه بر ضعف و بی‌حسی گاهی عصب‌ها و ماهیچه‌ها در افراد مبتلا به این بیماری، فلج شده و برای فرد محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند. روند درمان این بیماری بسیار کند است و اغلب یک سال یا حتی بیشتر به طول خواهد انجامید. ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران نیز بهبودی نسبی خواهند داشت. پزشکان برای کاهش دردهای عصبی، مسکن تجویز می‌کنند. ناتوانی حرکتی در این افراد می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی و لخته‌شدن خون در مسیر عروق باشد. در ۱۰ درصد موارد نیز احتمال بازگشت مجدد بیماری پس از بهبودی وجود دارد.گرچه اغلب بیماران مبتلا به سندرم GBS بهبودی از دست رفته خویش را باز خواهند یافت، اما تشخیص این بیماری به این معنی است که بیمار مدت زمانی طولانی با ناتوانی حرکتی مواجه می‌شود و بنابراین فرد مجبور است در این مدت با همکاری فرد دیگری امور روزمره‌اش را انجام دهد.

خورشید ستاره ای است که از لحاظ قوانین فیزیکی، منظومه ی شمسی را تغذیه می کند و در هر دقیقه، میلیونها میلیون واکنش در سطح مولکولی در آن رخ می دهد که زمین ما نیز از این واکنش ها بی بهره نیست. کوچکترین تغییری در سطح خورشید، بر زمین هم تاثیر می گذارد. شاید به همین علت، مورد توجه بسیاری از دانشمندان و منجمین قرار گرفته است. با کمی جستجو در اخبار و مقالات می توان اطلاعات زیادی از این ستاره به دست آورد. ولی شاید تعجب کنید اگر بشنوید که “خورشید هم آواز می خواند”.

حلقه‌های مغناطیسی عظیمی که به دور لایه خارجی اتمسفر خورشید حلقه زده و به حلقه‌های تاج مشهورند، مانند سیم‌های آلات موسیقی به لرزش درمی‌آیند. در موارد دیگر نیز آن‌ها مانند امواج صوتی عبوری از میان ابزارهای موسیقی بادی رفتار می‌کنند.

با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تهیه شده از این حلقه‌ها که طولشان به یکصدهزار کیلومتر هم می‌رسد، دانشمندان توانستند این لرزش‌ها را به صدا تبدیل کرده و با تغییر فرکانس، آن را برای انسان قابل شنیدن کنند.

مغز و ذهن انسان ها هم در نظر نوروساینتیست ها، چیزی از کهکشانها کم ندارد و شاید اگر بخواهیم دقیق تر نگاه بکنیم، وسعت بیشتری هم دارد. مقاله ای که چند روز پیش به طور کاملا اتفاقی، مطالعه می کردم نظرم را به خود جلب کرد که تصمیم گرفتم آن را با شما نیز به اشتراک بگذارم. طبق این مقاله، دانشمندان چینی، موفق شده بودند نتایج حاصل از EEG و fMRI را با روشی جدید به موسیقی تبدیل کنند. این تحقیق بر روی خانمی ۳۱ ساله (A) و خانمی ۱۴ ساله (B) در حال استراحت انجام گرفته است که شرح کامل روشهای استفاده شده در این تحقیق را می توانید از اینجا مطالعه نمایید.

داونلود موسیقی ۳۰ ثانیه ای EEG از شخص A

داونلود موسیقی ۳۰ ثانیه ای EEG از شخص B

داونلود موسیقی ۳۰ ثانیه ای EEG-fMRI از شخص A

داونلود موسیقی ۳۰ ثانیه ای EEG-fMRI از شخص B

شاید در آینده ای نه چندان دور، شاهد استفاده از موسیقی مغز برای تشخیص حالت های روحی یا درک ناخودآگاه افراد یا تشخیص و درمان بیماری ها باشیم…

گفته می شود چای اگر به مقدار کافی و متعادل مصرف شود، برای بدن مفید است ولی باید به این موضوع هم توجه کرد که مصرف بیش از حد چای، نه تنها مفید نیست بلکه موجب ایجاد بیماری می شود.

در اینجا، موردی را که در یک مجله ی معتبر پزشکی – NEJM – گزارش شده است، به صورت خلاصه مرور می کنیم:

خانمی ۴۷ ساله به علت درد استخوان و مشاهده ی موارد غیر عادی در تصویر رادیوگرافی به پزشک مراجعه کرده است. بیمار اعلام می کند که در طول ۱۷ سال گذشته عادت داشته است روزانه یک پارچ چای را که از ۱۰۰ تا ۱۵۰ چای کیسه ای (Tea Bag) درست شده بود، مصرف کند (میزان تخمینی مصرف فلوراید: بیش از ۲۰ میلی گرم در روز). او اظهار می کند که از ۵ سال پیش تا کنون در نواحی پایینی پشت [ناحیه کمر]، بازوها، پاها و هیپ ها (Hips) احساس درد می کند. به علت شکنندگی، کلیه ی دندانهای او کشیده شده بود.

رادیوگرافی ساعد (Forearm) کلسیفیکاسیون غشای بین استخوان را نشان می دهد که این نواحی در تصویر A با فلش مشخص شده اند و رادیوگرافی ستون فقرات، خطوطی با تراکم بالا (Rugger-Jersey Appearance) را در بالا و پایین هر مهره نشان می دهد (تصویر B) که نشان دهنده ی فلوروزیس اسکلتی یا Skeletal Fluorosis هستند.

غلظت فلوراید در سرم خون بیمار ۰٫۴۳ میلی گرم در لیتر (۲۳ میکرومول در لیتر) بود. غلظت طبیعی این ماده کمتر از ۰٫۱۰ میلی گرم در لیتر (۵ میکرومول در لیتر) می باشد.

فلوروزیس اسکلتی به صورت اندمیک در مناطقی که غلظت فلوراید آب آشامیدنی آن بالاست، مشاهده می شود اما در سایر مناطق در سراسر جهان این حالت نادر است. در ایالات متحده ی امریکا، چای دم کرده یکی از نوشیدنی هایی است که بیشترین مقدار فلوراید را در بین سایر نوشیدنی ها دارد.

پس از مشاوره ی مناسب، بیمار مصرف چای را قطع کرد که با بهبود علایم او همراه بود. از آنجایی که حذف فلوراید اسکلتی می تواند سالها زمان ببرد، پزشکان برای افزایش سرعت بازسازی استخوان و تسریع در حذف فلوراید اسکلتی، به صورت متناوب از دارو استفاده می کنند.

ویروسهایی مثل آنفلوآنزا که ما بیشتر با آنها آشنا هستیم، کوچک و ساده هستند. ویروس آنفلوآنزا، ۱۰۰ نانومتر طول و فقط ۱۳ ژن دارد. اما دانشمندان به تازگی متوجه شدند که دلیلی وجود ندارد که یک ویروس، کوچک یا ساده باشد و در واقع، مگاویروسهایی وجود دارند که می توانند بسیار بسیار بزرگتر و پیچیده تر ویروسهایی باشند که تاکنون دیده اید.

در مطالعه ای که در مجله ی ساینس به چاپ رسیده است، دانشمندان مگاویروسی را توصیف کرده اند که به تازگی کشف شده است. این، بزرگترین ویروس در گونه ی خود است که تا کنون مشاهده شده است. از لحاظ حجمی، این ویروس ۲۰۰ مرتبه بزرگتر از آنفلوآنزا است و ۲۵۵۶ ژن دارد که فقط ۶ درصد از آنها برای ما شناخته شده است و بقیه، کاملا جدید هستند.

بر این اساس که احتمالا این کشف، ما را به سمت دانستنی های جدیدی در خصوص ویروس ها هدایت خواهد کرد، دانشمندان این جنس از ویروس ها را، پاندورا ویروس نامیدند. اولین پاندورا ویروس (تصویر بالا) در یکی از حفاری های معمول در سواحل شیلی به دست آمده است و بررسی دقیق آن مشخص شد که فاقد DNA باکتریایی است و نوعی ویروس غول پیکر است. چندی بعد، یکی دیگر از این ویروس های غول پیکر در تالابی در استرالیا، کشف شد. محققین معتقدند این یافته ها نشان می دهد که پاندورا ویروس ها به هیچ وجه ویروسهای نادری نیستند ولی هنوز موارد ناشناخته ی بسیاری در مورد نها وجود دارد. (به عنوان مثال، چرا این ویروسها بسیار بزرگتر از سایر ویروسها هستند؟)

گرچه این ویروسها بزرگ هستند، اما در عمق های زیاد در زیر آب زندگی می کنند و به نظر می رسد برای انسان ها خطرناک نیستند. یوگن کونین (Eugene Koonin) از سازمان ملی سلامت، می گوید: این ویروس ها باعث بیماری های حاد و شایع یا اپیدمیک یا مواردی شبیه اینها، نخواهند شد.