ریزش مو، عارضه شایعی است که تعداد زیادی از افراد جامعه از آن رنج می برند. هر فردی ممکن است ریزش موی شدید را در هر مرحله از زندگی خود تجربه کند. دلایل مختلفی برای ریزش مو وجود دارد و مهمترین نکته در درمان ریزش مو، تشخیص صحیح علت آن است. دکتر مجتبی امیری، متخصص بیماری های پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه، در ادامه به علل ریزش مو و درمان های دارویی آن اشاره می کند.

ریزش مو، تشخیص ارجح بر درمان

دکتر امیری، عمده ترین علل التهابی ریزش مو را به دو دسته عوامل ایمونولوژیک و عوامل عفونی طبقه بندی کرد و گفت: «این عوامل به فولیکول های مو حمله کرده و آنها را از بین می برند. برخی از عوامل التهابی قابل برگشت و برخی دیگر غیر قابل برگشت هستند. موارد غیر قابل برگشت در دسته آلوپسی سیکاتریسیل، یا ریزش موهای اسکاری نظیر لوپوس اریتماتوز دیسکویید (DLE) و لیکن پلانوپیلاریس طبقه بندی می شوند. عفونت های قارچی نظیر فاووس ، کریون و تریکوفیتون که در نواحی مودار ایجاد می شوند، فولیکول مو را از بین برده وغیر قابل برگشت هستند. بنابراین، عامل بوجود آورنده ریزش مو باید به سرعت شناسایی و در کوتاه ترین زمان، متوقف شود تا آلوپسی محدود شده و درمراحل بعدی بتوان آن ناحیه را از طریق پیوند مو ترمیم کرد.»

دسته دوم از عوامل التهابی، اگر به موقع درمان شوند، قابل برگشت هستند. در راس این گروه آلوپسی آره آتا یا ریزش موی ناحیه ای قرار دارد؛ که در واقع یک بیماری اتوایمیون است و سلول های لنفوسیت به فولیکول های مو حمله کرده و آنها را از بین می برند. همانطور که در مورد این گروه از علل می دانیم، در صورت مزمن شدن و درمان دیرهنگام، احتمال پاسخ دهی به درمان کم می شود.

این متخصص پوست و مو، علل ریزش موی غیر التهابی را نیز به 2 دسته تلوژنی یا تلوژن افلوویوم و ریزش موی آندروژنیک تقسیم کرد و افزود: «در ریزش موی تلوژنی، عواملی در بدن وجود دارند که سبب می شوند تعداد بیشتری از موها وارد فاز تلوژن یا استراحت شوند. در حالت عادی 10 تا 15 درصد موها در حالت تلوژن هستند، یعنی ریزش 50 تا 100 تار مو در طول روز طبیعی است. اما عواملی  باعث می شوند که تعداد موهایی که به صورت عادی باید به فاز استراحت بروند، بیشتر از حالت عادی بوده و تا حدود 200 تا 250 تار مو برسد. به عبارت دیگر، اگر تعداد موهای وارد شده به مرحله تلوژن به بالای 25 درصد برسد، ریزش موی تلوژنی ایجاد شده است. در این مرحله لازم است پزشک با بهره گیری از آزمون پول یا کشیدن مو، گرفتن شرح حال و انجام آزمایش های ضروری، ریزش مو را تشخیص دهد.»

آزمون پول (pull test) بدین ترتیب انجام می شود که حدود 20 تار مو را با فشار ملایمی روی دست می کشند، اگر 2 تار مو روی دست بماند، طبیعی است؛ اگر 2 تا 4 تار مو بماند، مشکوک و اگر بیش از 4 تار مو کنده شود، به معنای ریزش موی فعال است و باید علت ریزش مو تحت بررسی قرار گیرد.

دکتر امیری با بیان این مطلب که علل ریزش موی تلوژنی بسیار متنوع هستند و این عوامل 3 تا 6 ماه طول می کشد تا روی مو اثر بگذارند، گفت:«ریزش موی ناشی از زایمان، آنمی فقر آهن، کمبودهای تغذیه ای ناشی از رژیم های لاغری شدید، علل هورمونی مثل هایپو وهایپرتیروییدی، تخمدان پلی کیستیک، استرس های روحی – روانی ،  بیماری های تب دار ناشی از عوامل عفونی و اعمال جراحی در راس عوامل تلوژنی هستند. بنابراین، گرفتن شرح حال دقیق از بیمار در رسیدن به تشخیص صحیح کمک اهمیت فراوانی دارد. زیرا که علت ریزش مو به درستی شناسایی شده و با برطرف کردن یا اصلاح آن، می توان تا حدودی موهای ریخته شده را جبران کرد. مثلا اگر ریزش مو به علت بیماری لیکن پلان یا لوپوس است، حتما باید از داروهای ایمنوساپرسیو استفاده کنیم تا در کوتاه ترین زمان ممکن، بیماری متوقف شود. در این مرحله، آگاه کردن بیمار در مورد این که اگر درمان به موقع شروع نشود و عوارض خفیف داروها را تحمل نکند، بیماری پیشرونده است و عمده موهایش را از دست خواهد داد، ضروری است. از سوی دیگر، اگرچه بروز بیماری های قارچی نظیر کریون و فاووس در جامعه به ندرت اتفاق می افتد، اما در صورت ایجاد، باید از داروی ضد قارچ خوراکی استفاده شود.»

ریزش مو و دارودرمانی طولانی مدت

در بیماری آلوپسی آره آتا ، درمان متناسب با شدت و وسعت ضایعه است. در پچ های محدود، معمولا از ماینوکسیدیل موضعی یا کورتیکواستروییدهای قوی موضعی استفاده می شود. بهتر است این درمان 2 تا 3 ماه ادامه داده شود و در صورت عدم پاسخ دهی، داروی تزریقی داخل ضایعه تجویز شود.

دکتر امیری تاکید کرد: «هر درمانی که تجویز شود، باید 3 ماه ادامه یابد و اگر جواب نداد، سراغ درمان بعدی برویم. تعویض درمان در مدت زمان کوتاه اشتباه است. برای درمان آلوپسی آره آتای شدید و وسیع، نیاز به درمان های ایمنوساپرسیو قوی تر مانند پردنیزولون خوراکی یا استفاده از آزاتیوپرین در کنار درمان های موضعی است و متناسب با شرایط بیمار تجویز می شوند.»

در درمان ریزش موی آندروژنیک، که فرم شایع تر ریزش مو است، داوری خوراکی  فیناستراید و ماینوکسیدیل با غلظت های 2 و 5 درصد ، درمان های اثبات شده ای برای آقایان به شمار می روند. در درمان این نوع ریزش مو در خانم ها، استفاده از داروی ماینوکسیدیل انتخاب اول است؛ اما استفاده از آنتی آندروژن ها مثل OCP و اسپیرونولاکتون و در مواردی که احتمال بارداری مطرح نیست، تجویز فیناستراید مجاز است.

دکتر امیری ذکر این نکته را در درمان ریزش موی آندروژنیک ضروری دانست که روند درمان زمان بر و طولانی است و زمان خاصی را برای قطع درمان نمی توان در نظر گرفت و باید فرد، سال ها تحت درمان قرار گیرد.

وی متذکر شد:«داروهای گیاهی مانند ترکیبات کافیین و رزماری، اثر اثبات شده ای در درمان ریزش مو ندارند. اگرچه این داروهای گیاهی در موارد بسیاری تجویز می شوند، اما هیچ کدام ارجحیت ثابت شده ای بر تجویز ماینوکسیدیل ندارند.»