تنبلی تخمدان

کم‌کاری تخمدان از بیماری‌های شایع در زنان است که اغلب با وجود سابقه در بستگان (خواهر، مادر، عمه، خاله و...) اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین علامت این بیماری، قاعدگی‌های دیر به دیر و گاهی هر چند ماه یکبار است.

توضیح این که اصولا قاعدگی طبیعی هر 28 تا 30 روز یکبار است و این فاصله می تواند از هر 21 روز تا 35 روز یکبار هم باشد، اما اگر طولانی تر از این زمان باشد یعنی از شروع یک قاعدگی تا شروع بعدی بیش از 35 روز طول بکشد نیاز به بررسی و مراجعه به پزشک دارد.

برخلاف تصور عمومی، بروز این اتفاق در سنین پایین (16 ـ 17 سالگی) بی اهمیت نیست و بیماری کم کاری تخمدان ـ که به آن در اصطلاح علمی تخمدان پلی کیستیک می گوییم ـ می تواند از همین زمان شروع شود.

از علائم این بیماری، زیادشدن هورمون های مردانه یا اثرات آن است. یعنی ممکن است در آزمایش خون، هورمون تستوسترون یعنی هورمون مردانه زیاد بوده یا سطح هورمون طبیعی باشد، ولی فقط علائم افزایش این هورمون ها به صورت افزایش موهای زائد یا آکنه بروز کند.

افزایش مو های زائد به معنی افزایش مو های نواحی خاصی از بدن است که مهم ترین نقاط آن شامل ناحیه فوقانی لب، چانه، روی جناغ سینه، اطراف ناف و روی ران هاست.

در این نواحی به دلیل حساس بودن ریشه های مو به هورمون های مردانه، مو ها زبر، خشن و سیاه تر از معمول رشد می کنند.

توضیح این که ساعد و ساق نواحی حساس به هورمون نبوده و پرمویی در این نواحی عمدتا سرشتی است و ربطی به هورمون ها ندارد.

از دیگر علائم این بیماری، بروز چاقی و آکنه (جوش های صورت در سن بلوغ) در سنین شروع قاعدگی است که اغلب این علائم با قاعدگی های دیر به دیر همراه است.

از علائم آزمایشگاهی دیگر این سندرم، مقاومت به انسولین است که در نهایت می تواند به دیابت منجر شود.

به این ترتیب بیمارانی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند در واقع استعداد ابتلا به دیابت را دارند و در صورتی که پرخوری کنند و وزن مناسب نداشته باشند در سنین میانسالی مبتلا به دیابت خواهند شد.

ابتلا به دیابت بارداری نیز در این بیماران کاملا امری محتمل است. یکی از مهم ترین تبعات این بیماری نازایی است که در حدود 40 درصد مبتلایان وجود دارد.

همچنین احتمال سرطان پستان و رحم در این افراد بیشتر از افراد عادی است. احتمال ابتلا به بیماری های فشار خون و بیماری قلبی و نیز دیابت در سال های بعد در این افراد زیادتر است.

از مهم ترین علائم این سندرم که علت نامگذاری آن به عنوان تخمدان پلی کیستیک است، دیده شدن کیست های متعدد کوچک در تخمدان ها در سونوگرافی است.

سایز این کیست ها معمولا زیر 10 میلی متر بوده (9 ـ 2 میلی متر) و به تعداد زیاد در هر تخمدان است و برخلاف کیست های بزرگ تر و منفرد تخمدان، این کیست ها معمولا طی دو تا سه ماه بعد از بین نمی رود. به علاوه در سونوگرافی این افراد معمولا سایز تخمدان ها بزرگ تر از حد عادی است.

برای جلوگیری از عوارض فوق باید به درمان بیماری اقدام کرد. هدف از درمان، منظم شدن عادت ماهانه و در نتیجه تخمک گذاری منظم تخمدان هاست. این کار در درجه اول با کاهش وزن (در بیمارانی که وزن بالاتر از نرمال دارند) و ورزش منظم در کنار مصرف داروهای مناسب انجام می شود.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری های غدد

پزشکان با استفاده از فناوری اسکن مغز تصاویر باورنکردنی از رخدادهای مغز هنگام عاشق شدن ارائه کردند تا مشخص شود که چرا افرادی که عاشق می شوند گاهی غیر منطقی و حتی مضحک می شوند.

به نقل از مهر، پزشکان با انجام اسکنهای مغزی متوجه تغییرات شیمیایی شده اند که در زمان عاشق شدن افراد در بخشهای مختلف مغز رخ می دهد و مهم تر از همه در چنین شرایطی برخی از بخشهای مختلف مغزی خاموش می شوند.

از سوی دیگر این اسکنهای مغزی نشان داده است که عاشق شدن به گونه ای می تواند انسانها را عصبی و ناپایدار کند.

پزشکان و متخصصان این تحقیق ابراز امیدواری کردند که این تحقیقات روزی نشان می دهد که چرا تعدادی از ما در مواردی که به احساسات و عاطفه مربوط می شود پا را از حد فراتر می گذاریم.

بخشی از مغز که از آن با عنوان ” لوب پیشانی یا قدامی ” یاد می شود و برای قضاوت کردن حائز اهمیت است هنگام عاشق شدن از کار می افتد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) قطع این فعالیت را تنها زمانی که فرد عاشق بوده نشان می دهد. این امر موجب شده که فرد از تمام انتقادها و یا تردیدها نسبت به کسی که دوست دارد، چشم پوشی کند.

سمیر ذکی استاد زیبایی شناسی – عصبی در دانشگاه کالج لندن اظهار داشت: وقتی به کسی که دوستش دارید نگاه می کنید، بخشهایی از مغزتان فعال می شوند، اما یک بخش بزرگ در مغز که نقش قضاوت را برعهده دارد از کار افتاده و غیر فعال می شود.

وی اعتقاد دارد که مغز ممکن است برای اهداف زیست شناختی عالی تر چنین واکنشی نشان دهد. افرادی که عاشق هستند هنوز هم می توانند در زندگی خود تصمیمهای مهم اتخاذ کنند برای مثال درباره یک تجارت مهم یا موضوعات غیر احساسی تصمیم گیری کنند و این نوع سلامت عقلی ممکن است شرایطی را ایجاد کند که دوستانشان برای متقاعد کردن آنها در ترک این احساس در روابط غیرعاقلانه با چالش رو به رو شوند.

قرص‌ ضدبارداری خوب کدام است؟

قرص‌های ضدبارداری گاهی مانند شمشیرهای دو لبه عمل می‌کنند و مصرف نادرست آنها می‌تواند با افزایش خطر سرطان سینه، اضافه وزن، سقط جنین بعد از قطع قرص و ... همراه باشد. از طرف دیگر بسته بودن فضای جامعه باعث شده بسیاری از خانم‌ها بدون مراجعه به متخصص زنان به انتخاب خود این داروها را از داروخانه تهیه و مصرف کنند که کار عقلانی نیست، پس این مطلب را بادقت بخوانید.

قرص‌های جدید اثر مردانه‌زایی ندارند

قرص‌های ضدبارداری از دو بخش هورمونی کاملا متفاوت تشکیل شده‌اند. ماده موثر آنها اتینیل استرادیول است و قسمت دوم آنها از پروژسترون تشکیل شده است. از آنجایی که بخش اتینیل استرادیول معمولا در همه قرص‌ها ثابت است، قرص‌ها بر حسب اینکه حاوی چه مقدار از این ماده باشند، به قرص‌هایی با دوز بالا یا پایین تقسیم‌بندی می‌شوند.

قسمت پروژسترونی قرص‌ها هم قابل تغییر است و انواع مختلفی دارد. برخی از آنها اثر ضد هورمون مردانه و برخی دیگر اثر مردانه‌زایی دارند.

اکثر قرص‌های ضدبارداری که در گذشته استفاده می‌شد دارای اثر مردانه‌زایی بودند، به جز چند قرصی که اخیرا وارد بازار شده‌اند از جمله یاسمین، یاز، دیان و مارولون.

مکانیسم اثر بیشتر قرص‌های ضدبارداری از طریق توقف تخمک گذاری است، اما بخش پروژسترونی قرص نیز باعث کاهش ضخامت لایه داخلی رحم (اندومتر) می‌شود. این حالت باعث می‌شود اگر هم تخمک‌گذاری انجام شد، جنین به راحتی داخل رحم ننشیند. علاوه بر این، کاهش ضخامت لایه داخلی رحم باعث مرتب شدن عادت ماهانه و کاهش خونریزی ماهانه می‌شود.

آنهایی که نباید قرص بخورند

مصرف قرص‌های ضد بارداری برای مدت کوتاه برای مثال سه تا شش ماه معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. بهتر است همیشه از قرص‌هایی با دوز پایین از جمله یاسمین، یاز، مارولون، دیان 35 یا نوع ایرانی آنها مانند سیپروترون کامپاند یا LD استفاده شود. اگر این داروها  در فرد جواب داد، دیگر نیازی به استفاده از قرص‌های قوی مثل HD وجود ندارد.

قبل از تجویز قرص باید سابقه خانوادگی فرد پرسیده شود که نباید دیابت و فشار خون داشته باشد، وزنش خیلی بالا نباشد، بهتر است سیگار نکشد و سابقه بیماری فلبیت یا لخته شدن خون هم نداشته باشد، زیرا این قرص‌ها می‌توانند باعث افزایش لخته شدن خون یا ترومبوز در بدن شود به خصوص در افراد مبتلا به فلبیت می‌توانند منجر به سکته مغزی، سکته قلبی یا ترومبوز در پاها شوند.

همچنین فردی که قرص ضدبارداری می‌خورد و برای مثال دست یا پایش می‌شکند و مجبور می‌شود مدتی بی‌حرکت  باشد، بیشتر در خطر ترومبوز قرار دارد تا فردی که قرص مصرف نمی‌کند. علاوه بر این کسانی که می‌خواهند عمل جراحی شوند حتما باید از یک ماه قبل مصرف قرص را قطع کنند چون ممکن است احتمال ترومبوز بعد از جراحی در رگ هایشان زیاد شود.

از روز دوم قاعدگی بخورید نه روز پنجم!

هورمون‌های کنترل‌کننده تخمک‌گذاری (FSH و LH) توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شوند. قرص‌های ضدبارداری با بالا بردن سطح هورمون‌های زنانه باعث می‌شوند بدن تشخیص دهد چون به اندازه کافی هورمون زنانه وجود دارد، نیازی به ترشح دو هورمون اصلی FSH و LH نیست، بنابراین سطح آنها بسیار کاهش پیدا می‌کند و تخمک گذاری متوقف می‌شود.

برای توقف تخمک گذاری تاکید می‌شود قرص‌هایی که جدیدا در بازار هستند از جمله یاسمین، یاز و مارولون حتما از روز دوم عادت ماهانه میل شوند، چون این داروها یک مقدار ضعیف‌تر هستند و شروع مصرف از روز پنجم شاید یک مقدار دیر باشد.

متاسفانه دیده شده که حتی داروخانه‌ها به عادت قدیم می‌گویند از روز پنجم قرص میل شود، در نتیجه بعضی بارداری‌ها با وجود مصرف قرص اتفاق می‌افتد که می‌تواند خطرناک هم باشد. قرص‌ها اگر از روز پنجم خورده شوند، باید در ماه اول از یک وسیله پیشگیری دیگر هم استفاده کرد، اما اگر از روز دوم خورده شوند از فردای آن روز قرص تاثیرگذار خواهد بود. اگر هم شک و تردید دارید می‌توانید در ماه اول از یک روش جلوگیری دیگر هم استفاده کنید. لازم به ذکر است که مصرف هیچ قرصی بعد از روز هفتم عادت ماهانه، دیگر تاثیرگذار نخواهد بود.

قرص‌هایی برای زمان شیردهی

در زمان شیردهی باید از قرص‌های ضدبارداری متفاوتی استفاده کرد. این قرص‌ها مینی پیل نام دارند و فقط حاوی پروژسترون هستند و باید هر روز سر ساعت میل شوند، زیرا سطح هورمون‌شان بسیار پایین است تا در شیردهی اختلالی ایجاد نکنند.

مکانیسم اثر آنها فقط با نازک کردن لایه داخلی رحم و ممانعت از لانه گزینی است، بنابراین خیلی نمی‌توانند جلوی تخمک‌گذاری را بگیرند و فقط در شش ماهی که خانم به طور کامل شیر می‌دهد موثر هستند، یعنی اگر کسی شیرخشک به کودکش بدهد تاثیر آن بسیار کمتر می‌شود و بهتر است از روش جلوگیری از بارداری دیگری همزمان استفاده کند.

سایر قرص‌های ضدبارداری نیز بهتر است هر روز سر ساعت خورده شوند، اما یک مقدار جای مانور هم دارند، برای مثال اگر فرد هر شب سر ساعت 9 قرص می‌خورد و یک شب آن را فراموش کند و فردا صبح یادش بیفتد می‌تواند قرص فراموش شده را میل کند و شب سر ساعت 9 طبق روال عادی به مصرف قرص ادامه دهد. اما اگر بیشتر از دو روز مصرف قرص را فراموش کند، دیگر فایده‌ای ندارد و باید آن ماه همزمان از یک روش جلوگیری دیگر نیز استفاده کند.

بعد از سه ماه آزمایش چربی و قند خون بدهید

این داروها گاهی اوقات سردردهای میگرنی را تشدید می‌کنند و یا حتی به وجود می‌آورند، زیرا پروژسترون باعث احتباس آب در بدن می‌شود. استروژن موجود در قرص نیز گاهی اوقات باعث بزرگ‌تر و دردناک شدن سینه‌ها می‌شود. اگر بیمار می‌خواهد قرص را طولانی مدت مصرف کند، حتما باید سه ماه بعد از شروع مصرف، سطح چربی‌های بدنش از جمله کلسترول وتری‌گلیسیرید و همچنین قند خونش را اندازه‌گیری کند، زیرا این قرص‌ها در تعداد کمی از افراد می‌تواند باعث افزایش چربی‌ها و قند خون شوند که اگر این مشکلات با رژیم غذایی همزمان، اصلاح نشوند باید مصرف قرص قطع شود.

فقط برای موارد اورژانسی!

قرص‌های اورژانسی یا «Morning-After Pills» در گذشته بیشتر از نوع HD بودند، در حال حاضر قرص‌های پروژسترونی به نام لونژیل موجود هستند که فقط پروژسترون دارند. طریقه مصرف‌شان هم به این صورت است که یک عدد بعد از رابطه جنسی و یک عدد 12 ساعت بعد خورده می‌شود. این داروها فقط در 72 ساعت اول بعد از مقاربت قابل استفاده هستند و هرچه زودتر مصرف شوند تاثیرگذاری‌شان هم بیشتر است.

مصرف این قرص‌ها باید محدود باشد، چون درصد موفقیت‌شان در حد 85 درصد است و اصلا جلوی تخمک گذاری را نمی‌گیرند، بلکه سطح هورمون را بالا می‌برند و بعد سطح هورمون دوباره پایین آمده و یک قاعدگی اتفاق می‌افتد، در نتیجه بارداری رخ نمی‌دهد.

بهتر است خانم‌هایی که رابطه دارند این قرص را در منزل داشته باشند تا اگر کاندوم پاره شد یا خوردن قرص ضدبارداری فراموش شد بتوانند از آن استفاده کنند.

خطر سقط جنین

برخی افرادی که برای مدت طولانی از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، بعد از قطع مصرف قرص، دچار قطع عادت ماهانه یا آمنوره می‌شوند، زیرا یکی از مکانیسم‌های اثر این قرص‌ها بالا بردن هورمون شیر یا پرولاکتین است. قاعدگی معمولا باید چند ماه بعد از قطع قرص برگردد، ولی اگر برنگردد، یعنی تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و شانس بارداری کم می‌شود. در این صورت فرد باید حتما از لحاظ هورمونی بررسی شود. اما اگر قرص برای مدت کوتاه استفاده شود، معمولا این حالت رخ نمی‌دهد. مصرف طولانی‌مدت این قرص ها باعث می‌شود ضخامت لایه داخلی رحم آنقدر نازک شود که گاهی اگر بارداری هم اتفاق بیفتد، منجر به سقط جنین می‌شود.

بالای 40 سال با احتیاط

معمولا بدن همه افراد به قرص‌ها یکسان جواب نمی‌دهد. ممکن است یک نفر بیشتر با یاز سازگاری داشته باشد و فردی دیگر با یاسمین یا دیان و ... بنابراین باید قرص‌ها را امتحان کرد. در هر صورت بهتر است در مرحله اول از داروهای جدید مثل یاز، یاسمین، دیان، مارولون و ... استفاده کرد و بعد اگر مشکلی بود نوع قرص را عوض کرد.

لازم به ذکر است که سیگاری‌های بالای 35 سال بهتر است اصلا از قرص‌های ضد بارداری استفاده نکنند. همچنین در افراد بالای 40 سال باید خیلی با احتیاط تجویز شوند.

بیشتر از چهار سال مصرف نکنید!

استفاده از این قرص‌ها به مدت طولانی و بدون توقف اصلا توصیه نمی‌شود. همانطور که ذکر شد این قرص‌ها حاوی هورمون اتینیل استرادیول هستند. در واقع گروه اتینیلی که به این استردیول اضافه شده است باعث می‌شود هورمون به مدت طولانی در بدن باقی بماند، یعنی اگر قرصی امروز قطع شود چند ماه طول می‌کشد تا کل دارو از بدن خارج شود و از آنجایی که این هورمون می‌تواند تحریک‌کننده سرطان سینه باشد توصیه می‌شود قرص با فواصل سه ماهه استفاده و یک ماه توقف یا شش ماهه استفاده و دو ماه توقف مصرف شود. در کل استفاده از قرص بیشتر از چهار سال به خصوص به طور ممتد خیلی توصیه نمی‌شود.

بخش سلامت تبیان

10 نشانه عدم تعادل هورمونی

تغییرات هورمونی در بدن از عوامل بسیار مهمی است، چون هورمون نقش مهمی در زندگی هر فردی دارد. عدم تعادل هورمون ها نیز به همان اندازه دارای اهمیت است.

عدم تعادل هورمونی تحت تأثیر عواملی مانند شیوه زندگی، نوع تغذیه، آلودگی، حالات روحی و سن فرد است. عدم تعادل هورمونی را می توان با مصرف دارو و یا تغییر در شیوه زندگی اصلاح کرد.

10 نشانه عدم تعادل هورمونی عبارتند از:

1- عصبانیت یا افسردگی

یکی از مهم ترین نشانه های عدم تعادل هورمونی، شروع ناگهانی عصبانیتیا افسردگی است. این مشکل می تواند به دلیل سطوح پایین هورمون ملاتونین در بدن باشد. این هورمون برای حفظ تعادل ریتم روزمره بدن شما لازم است. این مورد به سن شما نیز بستگی دارد.

2- فشار خون بالا

میزان سدیم بدن توسط هورمون آلدوسترون تنظیم می شود. اگر شما دچار یک وضعیت به نام تنگی شریان کلیوی باشید، هورمون از طریق آن وارد جریان خون می شود.

این عدم تعادل هورمونی، فشار خون را افزایش می دهد.

3- کاهش میل جنسی

میل جنسی ضعیف یکی دیگر از علائمی است که  نشان می دهد دارای عدم تعادل هورمونی هستید. مقادیر خیلی کمهورمون تستوسترون می تواند باعث کاهش میل جنسی در مردان و زنان شود.

4- گر گرفتگی و لرز

این یک علامت شایع در زنان نزدیک به سن یائسگی و پس از یائسگی است. این حالت در طول شب بوجود می آید.

کاهش هورمون استروژن باعث می شود عروق خونی گشاد شوند و فرد دچار گرما، گرگرفتگی، تعریق و لرز شود.

5- افزایش وزن

عدم تعادل هورمونی می تواند به افزایش وزن منجر شود. اگر بدن شما سطح بالایی از هورمون های کورتیزول و انسولین را داشته باشد، بیشتر غذا می خورید و این پرخوری باعث افزایش وزن می شود.

به یاد داشته باشید اضافه وزن می تواند منجر به تولید سطح بالایی از هورمون های جنسی مانند استروژن و تستوسترون شود و این عدم تعادل در هورمون ها به ویژه پس از یائسگی می تواند به اضافه وزن منجر شود.

6- خستگی بیش از حد

با وجود خوابیدن به مقدار کافی، احساس ضعف و بی حالی می کنید و نیاز شدیدی به مصرف کافئین دارید که به نظر می رسد مشکل شما را حل نمی کند.

خستگی، شاخص مهم و اصلی عدم تعادل هورمونی در بدن است. ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول در اثر استرس، مانع از عملکرد سایر هورمون ها می شود.

7- نوسانات خلقی یا کج خلقی

اگر تغییرات خلق و خوی اخیر شما باعث شده که دشمنان شما بیشتر از دوستان شما شوند، شاید دچار عدم تعادل هورمونی شده باشید. مقادیر خیلی کم هورمون تستوسترون باعث بدخلقی و حالات روحی شدید می شود.

8- گرفتگی ذهن

آیا نمی توانید به یاد بیاورید که کلید ماشین خود را کجا گذاشته اید؟ و یا ایمیل خود را فرستاده اید یا نه؟

کاهش حافظه یا گرفتگی ذهن از علائم عدم تعادل هورمونی هستند. مقادیر کم هورمون پروژسترون (تعیین کننده عملکرد شناختی) یا مقادیر بالای هورمون استروژن باعث اشتباهات ذهنی یا گرفتگی تفکر می شود.

9- آکنه و موی زائد

بعد از سن 30 سالگی، آکنه معمولا بروز نمی کند، اما گاهی اوقات عدم تعادل هورمونی باعث تحریک آکنه یا رشد موهای زائد در زنان می شود.

مقادیر بالای هورمون تستوسترون در زنان اغلب باعث بروز این علائم می شود.

10- مفاصل دردناک

درد مفاصل بخش طبیعی از فرآیند پیر شدن است، اما بیشتر این دردهای افزایش سن مربوط به عدم تعادل هورمونی مثل DHEA است که پیش ساز هورمون های استروژن، تستوسترون و کورتیزول است. مقادیر ناکافی این هورمون ها باعث تسریع فرآیند پیری می شود.